Fren Balatası Nedir? Ne Zaman Değiştirilir?

Bir arabanın fren sistemi birkaç bileşenden (rotorlar, kaliperler, hidrolik sıvı, silindir, hortumlar) oluşurken, "fren" kelimesini duyduğumuzda çoğumuzun aklına gelen kısım fren balatasıdır.

Sistemin tüm bileşenleri eşit derecede önemli olsa da; söz konusu fren balataları olduğunda biri arızalanırsa tüm sistem arızalanır diyebiliriz. Bu noktada ise zor işi muhtemelen fren balatası yapıyor şeklinde düşünebiliriz.

Fren Balatası Ne İşe Yarar?

Fren pedalına basıldığında, sistem bileşenleri hidrolik basınç aracılığıyla birlikte çalışarak fren balatasını rotora doğru iterek aracı yavaşlamaya zorlar. Rotoru kavrayan balata tarafından oluşturulan sürtünme ve ısı seviyesi yoğundur ve bunun neden olduğu aşınma, fren sisteminin en sık değiştirilmesi gereken bileşeni olmasının nedenidir.

Fren Balatasının Bittiği Nasıl Anlaşılır?

Aracınızın frenlerini her çalıştırdığınızda, balatalarda az miktarda sürtünme malzemesi aşınır. Zamanla, sürtünme malzemesi incelir. Pedler değiştirilmezse, sürtünme malzemesi tamamen aşınacak ve malzemeyi tutan çelik parçalar açığa çıkacaktır. Bu çelik parçalar disk veya kampanalarla temas ettiğinde aşırı uzun frenleme mesafeleri ve disk ve kampanalarda hasar meydana gelir.

Fren balatasının ömrünün bittiğini aşağıdaki sinyallerle anlayabilirsiniz.

1. Gıcırtı Sesleri

·         Bir aracın fren balatalarında aşınma göstergeleri varsa, sürücü frenler devreye girdiğinde bir gıcırtı sesi fark edebilir. Bu ses, sadece bu amaç için fren balatası destek plakasındaki küçük bir metal bağlantıdan kaynaklanır. Aşınma göstergeleri, tırnakları bir kara tahta üzerinde sürüklemekle aynı prensipte çalışır. Fren yaparken düzenli olarak duyduğunuzda, aracınızı muayene için bir fren uzmanına götürmenin zamanı gelmiştir.

·         Tüm fren balatalarının bu özelliğe sahip olmadığını unutmayın, bu nedenle frenlerinizin durumunu değerlendirmek için yalnızca sese güvenmeyin.

·         Frenler, yağmur fırtınası sonrası gibi ıslak, nemli koşullara maruz kaldığında, frenleme sırasında balatalar çok benzer bir gıcırtı sesi sergileyebilir. Frenlerinizi ilk birkaç kez kullandıktan sonra bir ses kaybolursa, bu, fren balatalarında biraz nem olduğunun iyi bir göstergesidir ve değiştirilmesi gerektiğinin bir işareti değildir.

2. Görsel İnceleme Yapın

Disk frenlerde, değiştirme zamanının gelip gelmediğini anlamak için fren balatalarını görsel olarak da inceleyebilirsiniz, ancak bunu yapmak için tekerlekleri çıkarmanız gerekebilir. Fren balatalarını tutan fren tertibatına veya "kaliper"e yukarıdan baktığınızda, fren balatalarının fren rotoruna sıkıştırıldığını görmelisiniz. Balata veya pabuçtaki sürtünme malzemesi ¼ inçten (yaklaşık yedi milimetre) daha azsa, özellikle son muayenesinden bu yana uzun zaman geçmişse, frenleri kontrol ettirmeyi düşünün.

3. Hırıltıları Dinleyin

Metal taşlama veya gürleyen bir hırıltı gibi derin, düşük bir ses duyarsanız, bu yalnızca fren balatalarınızın aşındığının değil, aynı zamanda destek plakalarının disklerle temas ettiğinin kanıtıdır. Bu tür bir ses duyarsanız aracınızı mümkün olan en kısa sürede bir servise götürün.

4. Gösterge Işıkları

Bazı araçların ön panelinde, fren balatalarının ne zaman değiştirileceğini bildiren bir gösterge ışığı bulunur. Aracınızın alçak yastık uyarı sistemiyle donatılıp donatılmadığını görmek için kullanıcı el kitabına bakın. Işık yanarsa, tamircinize fren balatalarının yanı sıra uyarı sensörlerini de değiştirmeniz gerektiğini unutmayın.

Fren Balatalarının Ömrü Ne Kadardır?

Fren balatalarının ne kadar dayanabileceğinin gerçek cevabı, araçtan araca ve sürücüden sürücüye değişecektir. Örneğin, en sık kentsel alanlarda veya yoğun banliyö trafiğinde araç kullanma eğilimindeyseniz, kırsal alanlarda veya otoyollarda araç kullanan birinden çok daha sık frene basacaksınız.

Biraz dikkat ve öngörü ile, aracınızdaki fren balatalarını ne zaman değiştireceğinizi bilmek kolay olabilir.

Fren Balatası Nasıl Değiştirilir? 

Fren balatalarını değiştirirken doğru prosedürü izlemek önemlidir.

·        İpuçları ve Uyarılar

Aracı kaldırmadan önce ana silindirdeki fazla fren hidroliğini çıkarın - bu, pistonu kaliperin içine geri ittiğinizde, sıvının taşmadan silindire geri dönmesi için yer olmasını sağlar. Fren hortumu ve kaliper, prosedür sırasında desteğe ihtiyaç duyacaktır - bunu yapmak için kaliperin etrafına bir miktar tel bağlayın ve ardından ilave destek için hortumu bir süspansiyon bileşenine sabitleyin.

·        Malzemeler

Yedek Fren Balataları

Boş konteyner

Jack ve Jack Standları

İngiliz anahtarı

Fren Balatası Yayıcı

Adım Adım Fren Balatası Değiştirme

1-   Fren Sıvısını Çıkarın

·         Aracı kaldırmadan önce, yeni fren balatalarını takarken sıvının ana silindir haznesine geri dönmesini sağlamak için ana silindirdeki fren hidroliğinin bir kısmını çıkarmanız gerekecektir.

·         Bir sifon kullanarak, rezervuar seviyesi dolu işaretinin çok altında olacak şekilde yeterli sıvıyı boş bir kaba boşaltın.

2-   Aracı Kaldırın ve Tekerlek Komplesini Çıkarın

·         Aracı, yüksek kapasiteli bir kriko kullanarak rahat bir çalışma yüksekliğine kaldırın.

·         Kriko ayaklarını şasi kriko dayanak noktalarının altına yerleştirin ve tekerlek aksamını çıkarın. Emin değilseniz, kriko ve stantları yerleştirmek için doğru noktaları bulmak için kullanım kılavuzuna bakın.

3-   Fren Komplesini Kontrol Edin

·         Kaliper ve rotor çevresinde herhangi bir sıvı sızıntısı veya gres sızıntısı olup olmadığını kontrol edin.

·         Herhangi bir çatlak veya hasarlı rotor belirtisi olup olmadığını kontrol edin.

·         Esnek hortumlarda herhangi bir sızıntı veya bozulma belirtisi olup olmadığını görmek için fren hatlarını inceleyin.

·         Bozulma belirtileri varsa, bu parçaların da değiştirilmesi gerekecektir.

4-   Fren Balatalarını Çıkarın 

·         Kaliperin üstüne ve altına cıvatalı olan kaliper cıvatalarını gevşetin ve çıkarın. Kaliperi tamamen çıkarmak isterseniz, onu göbek tertibatına tutan kaliper cıvatasını çıkarın.

·         Kaliperin desteksiz asılı kalmadığından emin olun. Bunu yapmak için, çevresine uzun bir tel bağlayarak ve onu bir süspansiyon bileşenine bağlayarak pergeli sabitleyin ve destekleyin.

·         Aşınmış fren balatalarını kılavuz konumlarından çekerek kaliperden çıkarın. Yeni balatalar takılacağı zaman eski rotorların değiştirilmesi veya işlenmesi iyi bir uygulamadır.

5-   Tespit Pimlerini Kontrol Edin

Herhangi bir aşınma veya hasar belirtisi için cıvataları, kılavuzları ve lastik çizmeleri kontrol edin. Kaliper tipiyle, pergelin kızaklar üzerinde serbestçe kayabilmesini sağlayın.

6-   Pistonu Geri Çekin

·         Yeni balataları takmak için kaliper pistonunu yuvasına geri çekmeniz gerekecektir. En yaygın yöntemlerden biri, bir tahta blok ve pistonun üzerine bir 'C' veya 'G' kelepçesi yerleştirmektir.

·         Özel olarak tasarlanmış bir ped yayıcı kullanabilirsiniz. Pistonu muhafazaya geri çekmek için kelepçeyi sıkın. Piston geri hareket ettikçe, fren hidroliğini ana silindir haznesine geri gönderir.

·         Piston geri çekildikten sonra tahta bloğu ve kelepçeyi çıkarın.

7-   Yeni Fren Balatalarını Takın

·         Doğru tip olduklarını doğrulamak için yeni fren balatalarını orijinalleriyle karşılaştırın. Destek plakaları tam olarak aynı şekilde olmalıdır.

·         Yeni pedleri kumpasa takın. Kaliper tertibatını yerine kaydırın ve montaj veya yerleştirme pimlerini hizalayın.

·         Pimleri veya cıvataları takmak için doğru prosedür ve teknik özellikler için kılavuza bakın.

8-   Son Kontroller

Pimleri veya cıvataları takın ve yerlerine sabitleyin. Cıvataları veya tutucuları doğru teknik özelliklere göre sıkın

9-   Fren Sistemi Havasını Kontrol Edin/Çıkarın ve Tekerlekleri Yeniden Yerleştirin

Doğru prosedürü kullanarak frenlerin havasını alın ve tekerlekleri yeniden takın.